Kitap okumayamama konusunda hepimizin bahanesi hazırdır:

-Kitaplar çok pahalı 

-İşten geldim, yorgunum

-Öğrenciyiz abi ! 

-Oku oku nereye kadar?... ve daha birçoğu

Bu sözler en genel tavırlarımız. Kendimi örnek verirsem, ancak son birkaç senedir orjinal kitap alma imkanım oluyor. Üniversite yılları, korsan kitaplar, kitap fotokopileri etrafında koşmakla geçti. 

Okuduğumuz kitapların içeriği de çok nitelikli değil açıkcası. Türkiye'de okunan kitaplara da bakarsanız, "siyaset, aşk, cinsellik" gibi birkaç temaya sıkışmıştır. Popüler kültürün önümüze sürdüğü kitaplar... Günde ortalama 5 saat TV seyreden bir toplumuz. Bu zamanı TV'ye ayıran bizler, her gün birkaç sayfa okuma zahmetine katlanamıyoruz. Ne garip değil mi? Yukarıdaki basit bahanelerimiz, diziler/filmler için geçerli olmuyor çoğu zaman. Diğer açıdan, internet insanoğluna sınırsız olanaklar sunarken, gençlerimizi/çocuklarımızı asosyal bireyler haline getirmiyor mu? İnternete ayırdığımız zamanı, kitaplara ayırabiliyor muyuz? 

Bütün bu sorular/sorunların ardından Türkiye'nin okuma karnesine bir bakalım:

*Egitim-Sen`in bir arastirmasina gore, ogretmenlerin yuzde 8`i hic kitap okumuyor. Yuzde 39`u ise bu konuda bilgi vermek istemiyor. Yuzde 28`i ayda bir kitap aliyor. 

*Türkiye Yazarlar Birliği (TYB) Kurucu Genel Başkanı - Yazar Mehmet Doğan'a göre: "Ülkemizde 10 bin kişiden 3 kişi yılda 10 ve üzerinde kitap okuyorsa kitap kurdu sayılıyor." 

*Çukurova Üniversitesi öğretim üyelerinden Prof. Dr. İbrahim Ortaş konuyla ilgili ele aldığı makalede "Devlet kitap okumayı kötü gösterdi” alt başlığıyla doğrudan bir eleştiri getiriyor. Ortaş makalesinde şöyle devam ediyor : "12 Eylül sonrası kitap okumak kamuoyuna zararlı diye tanıtıldı. Kim gerçekten suçlu ve zararlı tespiti yapılmadan, özellikle de okuyan ve düşünen kişiler bu süreçte hep mağdur duruma düşürüldü. Maalesef ülkemizde gelişen dinamik gençliğin eleştiri yapma şansı elinden alınarak sistemi eleştirmeyen ve kabullenen bir gençlik yaratıldı. Çok genç yaşta evden başlayarak sürekli dövülen, 'Sus sen bilmezsin, ' 'aklın ermez, ' 'büyüğüne saygı, ' 'otoriteye saygı' kişinin kişiliğini önemli ölçüde zedelemiştir. Kitap okuma alışkanlığı kazanamamış toplum ne yapacağını bilemeyecektir. Kitapların bir taraftan yasaklanması, diğer taraftan yayıncıların yasaklanması yanında pahalı olması kitap okumanın önündeki en büyük engeller olarak görülüyor.” 

*Bağımsız Eğitimciler Sendikası'ndan yapılan açıklamaya göre, kitap okuma oranının yüzde 4, 5 olduğu Türkiye'de yılda sadece 23 milyon adet kitap basılıyor. Japonya'da ise bir yılda basılan kitap adedi 4 milyar 200 milyon. AB ülkelerinde yıllık kitap harcaması 500 dolarken Türkiye'de bu rakam 2 dolar düzeyinde seyrediyor. 

*Gazi Üniversitesi'ndeki 1915 öğretim üyesiyle yapılan araştırmaya göre : Öğretim üyelerinin yüzde 21.9'u sadece akademik yayın okuyor. Yüzde 56.2'si ayda bir-iki kitap okuyor. 

SAYISAL VERİLER

Türkiye’de kitap okuma konusunda çoğu Afrika ülkelerinin gerisinde kalmış durumda.

» Japonya’da toplumun % 14’ü, 

» Amerika’da %12’ si, 

» İngiltere ve Fransa’da % 21’i düzenli kitap okur iken, 

» Türkiye’de durum % 0, 01 yani on binde bir.

» Toplam nüfusu sadece 7 milyon olan Azerbaycan’da kitap ortalama 100.000 tirajla basılırken, Türkiye’de bu rakam 2000- 3000 civarında basılmaktadır.

» Birleşmiş Milletler İnsani Gelişim Rapor’unda kitap okuma oranında Türkiye, Malezya, Libya ve Ermenistan gibi ülkelerin bulunduğu 173 ülke arasında 86. sıradadır.

BİR YILDA KİŞİ BAŞINA OKUMA SAYILARI:

» Bir Japon bir yılda ortalama 25 kitap okuyor

» Bir İsviçreli bir yılda ortalama 10 kitap okuyor.

» Bir Fransız bir yılda ortalama 7 kitap okuyor

» Türkiye’de 6 kişiye yılda 1 bir kitap düşüyor.

Türkiye’de okuma alışkanlığına sahip olan kişi sayısı ortalama 40 bin kişi

KİTAP OKUMAK İÇİN

Türkiye’de bir kisinin ayırdığı zamanın;

» 300 katını bir Norveçli ayırıyor.

» 210 katırı bir Amerikalı ayırıyor.

» 87 katını bir İngiliz ayırıyor.

» 87 katını bir Japon ayırıyor.

» Dünya ortalaması bile bizim ayırdığımız zamandan 3 kat fazla.

KİTABA, KİM NE KADAR PARA VERMİŞ (1995) YILINDA

» Norveçli 137 $

» Alman 122 $

» Belçikalı 100 $

» Avustralyalı 100 $

» Güney Koreli 39 $

» Dünya ortalaması 1, 3 $

» Türkiyeli 0, 45 $

KİM NE KADAR KİTAP BASIYOR.

» ABD’de 72 bin kitap basılıyor. 

» Rusya’da 58bin kitap basılıyor.

» Japonya’da 42 bin kitap basılıyor.

» Fransa’da 27 bin kitap basılıyor.

» Türkiye’de ise 7 bin kitap basılmakta.

TÜRKİYE’DE OKUMA VE İZLEME ORANLARI

» Dergi okuma oranı % 4

» Gazete okuma oranı % 22 

» Radyo dinleme oranı % 24

» Televizyon izleme oranı % 95

TÜRKİYE'DE YILLARA GÖRE KÜTÜPHANELERLE İLGİLİ KARŞILAŞTIRMALAR

.......................................... 1996 Yılı .................... 2001 Yılı 

Kütüphane Sayısı.................. 1.260 ...........................1.412 

Kitap Sayısı.......................... 10.899.127 ...........12.221.392 

Okuyucu Sayısı.................... 22.523.449 ........... 11.698.602 

Kayıtlı Üye Sayısı.................. 1.004.681 ................ 254.007 

Ödünç Verilen Kitap Sayısı..... 4.507.508 ............. 2.164.324 

Satın Alınan Kitap Sayısı........ 129.450 .................... 13.862 

Dünyada Bir Yılda Ders Kitapları Hariç Basılan Kitap Sayısı

Amerika 72 000 

Almanya 65 000 

İngiltere 48 000 

Fransa 39 000 

Brezilya 13 000 

Türkiye 6 031 

Çocuk Vakfı Çocuk Edebiyatı Okulu, 8 Eylül Temel Okur Yazarlık günü nedeniyle Türkiye'nin Okuma Alışkanlığı Karnesi isimli bir çalışma hazırladı. Hazırlanan çalışmayla Türkiye'nin okuma haritası ortaya çıktı. Türkiye'nin ortaya çıkan okuma karnesi ise zayıflarla dolu. Araştırmaya göre, nüfusun yüzde 88'i okuryazar. Diğer çarpıcı sonuçlar şöyle : 

*Türkiye de çocuklar okuma becerileri açısından 35 ülke arasında 28. 

*İhtiyaç maddeleri sıralamasında kitap 235. sırada 

*Türkiye'de öğrencilerin sadece yüzde 19'u 25'ten fazla kitaba sahip. 

*Türkiye'de kitaba yılda harcanan para 45 sent. 

*Kütüphaneye gidenlerin sadece yüzde 8'i kitap okumaya gidiyor. 

*Öğretmenlerin yüzde 33.4'ü düzenli kitap okuyor. 

*Anne baba çaba harcamıyor 

*Sadece dört anne babadan biri çocuklarının okuma alışkanlığını geliştirmek için çaba harcıyor. 

*En çok basılan yerli beş kitap : Keloğlan Masalları, Nasrettin Hoca Fıkraları, Türk Masalları, Dede Korkut Hikâyeleri, Ömer Seyfettin'in Hikâyeleri. 

*En çok basılan yabancı kitaplar La Fontaine Fablları , Ezop Masalları, Andersen Masalları, Çocuk Kalbi...

***

Bu kadar veriden sonra kendimizi tekrar sorgulayalım. Gelişme arzusunu yıllarca içinde taşıyan bir toplum olarak kitap okuma alışkanlığı kazanmayı ne zaman önemseyeceğiz?

Okumak, anlamak, anlatabilmek... Bu kavramların hepsi kitap okuma alışkanlığında yatıyor. 

Kendi çözümsüzlüğümüzü kendimiz yaratmayalım. TV alışkanlığımıza, eğlenceye biraz daha az zaman ayırarak, bu toplumu hep beraber geliştirelim. Çocuklarımıza, ailemize de bu alışkanlığı kazandıralım. 

Artık uyanma vaktidir...

Kaynaklar: 

Çocuk Vakfı Çocuk Edebiyatı Okulu, "Türkiye'nin Okuma Alışkanlığı Karnesi", Eylül-2006

Mehmet Doğan, Türkiye Yazarlar Birliği (TYB) - www.tyb.org.tr 

Türkiye Yazarlar Sendikası (TYS) - www.tys1974.org 

Türkiye İlim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birliği - www.ilesam.org.tr

Eğitim-Sen, www.egitimsen.org