Muhayyelat-ı Aziz Efendi

Türk edebiyatında modern anlamda roman ve hikayenin Tanzimat yıllarına rastladıı bilinmektedir. Giritli Ali Aziz Efendi´nin 18. Yüzyılın sonlarında yazdığı (1797) Muhayyelat adli eser ise, geleneksel hikaye ile modern anlatma tarzı arasında bir yere sahiptir. Eserin yazarı Giritli Aziz Efendi´Nin hayatı hakkında yeterli bilgi bulunmamaktadır. Edip, şair mutasavvıf ve elçilik görevlerinde bulunmuş bir devlet adamı olduğu, Avrupa´lı bilginlerinde bulunmuş bir devlet adamı olduğu, Avrupalı bilginlerle tanışıp çeşitli ilmi konularda onlarla tartıştığı gibi hususlar eserinin başında verilen bilgiler arasında. Yazarın, Muhayyelat´tan başka Varidat isimli tasavvufi bir eseri, Türkçe ve Farsça şiirleri bulunmaktadır. Muhayyelat´ın önsözünde bahsedilern Avrupalı bilginlerin sorularına cevap olarak yazdığı risale ise henüz bulunamamıştır.