Osmanlı Devletinde Tarih Eğitimi; (1839 - 1922) - İbrahim Caner Türk

Tarih yaşanmış geçmiş üzerine, ilk siyasi kuruluşların ortaya çıkmasından beri yazılmasına rağmen, bir ders olarak XIX. yüzyılda uluslaşma süreci ile müfredatlardaki yerini almış bir disiplindir. Fransız burjuva devrimi ve onu izleyen sanayi devrimi ile bilimsel ve teknik gelişmeler iktisadi ve sosyal gelişimin hızlanmasına yol açtı. Bu gelişmeler tarihin bilim olarak gelişimini tamamlaması sonucunu doğurdu. Bu gelişmelere paralel olarak tarih ilmi aynı zamanda bir eğitim aracı olarak kimlik oluşturma ve devlet ideolojisinin geniş kitlelere benimsetilmesinde daha fazla önem kazandı. Osmanlı Devletinde de Avrupaya paralel olarak tarih, Tanzimatla gelen modernleşme çabalarıyla yerini bulacaktı. Yenilik hareketinin başında bulunanlar memleketin siyasi terbiyesini sağlamak ve ona bir ufuk açmak için tarih disiplinini lüzumlu görmüşlerdi. Osmanlı Devletinin son yüzyılı, tarih anlayışları, tarihçiliği ve yazılan tarihler birçok çalışmaya konu olmuşken tarihin eğitim boyutu ihmal edilmiştir. Bu çalışmada evveliyatıyla bu süreçteki Osmanlı Devletinde Tarih Eğitimi konusu incelenmiştir. Çalışmanın temel kaynaklarını Başbakanlık Osmanlı Arşivinden elde edilen belgeler, döneme ait tarih ders müfredat programları, ders kitapları, dönem dergilerinden elde edilen makaleler oluşturmaktadır. Bunun yanında değişik kaynak ve araştırma eserlerinden de istifade edilmiştir. Dört Bölümden oluşan eser: 1. Bölüm: Kuruluş Döneminden Tanzimat Dönemine kadar Osmanlı Devletinde Tarih Eğitimi (1299-1839). 2. Bölüm: Tanzimat Döneminde Tarih Eğitimi (1839-1876). 3. Bölüm: II. Abdülhamit Döneminde Tarih Eğitimi (1876-1908). 4. Bölüm: II. Meşrutiyet Döneminde Tarih Eğitimi (1908-1922), konularından oluşmaktadır.